Ağrısız Doğum Nedir ?

Doğum anne adaylarının keyifli geçirmesi gereken özel bir süreçtir. Anne-bebek arası ilk bağlarının oluştuğu bu süreçte annenin huzurlu ve rahat bir ortamda doğumunu gerçekleştirebilmesinin sağlanması çok önemlidir. Bu açıdan doğum ağrısı ile mücadele büyük önem kazanmaktadır. Ağrı, çok göreceli bir kavram olup, ağrıyı algılayış biçimi, ağrıya verilen tepkiler, ağrı ile mücadele edebilme yeteneği, kişiden kişiye, değişiklik göstermektedir.

Doğum ağrısı kadınların yaşadıkları en şiddetli ağrıdır ve bu ağrı bebeğin doğması için gerekli olan rahim kasılmalarından kaynaklanır. Doğum eyleminin başlamasından bebeğin doğumuna kadar çekilen bu sancılar annenin yorgun düşmesine, anksiyete ve strese neden olur. Bu nedenle ağrının önlenmesi çok önemlidir ve gebenin gereksiz yere ağrı çekmesini önler. Ağrısız doğum; doğum eyleminin ilerlemesini etkilemeden, doğum sancılarının karında sertleşme, kasıklarda baskı şeklinde algılandığı tamamen normal bir doğumdur. Doğumun gerçekleşmesi için gerekli olan kasılmaları engellemeden bu kasılmalar sırasında duyulan ağrıyı ortadan kaldırır. Ağrısız doğum işlemi uygulandıktan sonra doğuma kadar yürüyebilir ve dolaşabilirsiniz.

Anneyi doğumhaneye aldıklarında karnınızda sertleşme ve kasıklarınızda baskı hissedince eş zamanlı olarak ıkınır ve bebeği itersiniz. Psikolojik olarak rahatladığınız ve ağrınızda olmadığı için doğuma aktif olarak katılabilir, daha kolay ve daha etkili ıkınabilirsiniz. Zamanında ve uygun dozlarda uygulandığında doğumu hızlandırabilir. Doğum sonrası yorgun ve bitkin olmadığınızdan dolayı da bebeğinizle daha çabuk iletişim kurup, kucağınıza alıp hemen emzirebilirsiniz.

Atatürk Üniversitesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği olarak başvuran tüm hastalarımıza ağrısız doğum şeklini öneriyoruz. Hastanemiz anestezi kliniğimizle iş birliği içinde tüm hastalarımız Ağrısız Doğum Polikliniğinde gebelik takip sürecinde aktif olarak bilgilendirme yaparak doğum zamanı geldiğinde isteyen tüm hastalarımıza bu imkânı sunuyoruz.

Ağrısız Doğum Ne Zaman Uygulanır ?

Ağrısız doğum uygulaması, kadın doğum doktorunuz, anestezi doktorunuz ve annenin, birlikte karar vereceğiniz bir konudur.

Genellikle rahim ağzı açıklığı kaç cm olursa olsun, sancılar gebeyi rahatsız etmeye başladığında ve rahim kasılmaları düzenli hale geldikten sonra uygulanır. Biraz daha bekleyeyim doğum eylemim ilerlesin ondan sonra ağrısız doğum işlemini uygulatırım dememek lazım. Bu yaklaşım gebenin gereksiz ağrı çekmesine ve aynı zamanda doğumun ilerleyen evrelerinde ağrının şiddeti daha da artacağından annenin işlem sırasında hareketsiz kalamamasına ve ağrısız doğum işlem uygulamasının zorlaşmasına neden olabilecektir.

Ağrısız Doğum Nasıl Uygulanır ?

İşlem öncesinde anestezi doktorunuz tarafından işlem hakkında (işlemin nasıl uygulanacağı, avantajları ve dezavantajları) ayrıntılı bilgi verilecek, ağrısız doğum istemeniz ve onay vermeniz durumunda bu işlem tarafınıza uygulanacaktır. Atatürk Üniversitesi Araştırma Hastanesinde Anesteziyoloji Kliniğine ait Ağrısız Doğum Polikliniği halka hizmet vermektedir. Ağrısız doğum hakkında bilgi almak isteyen anne adayları gebeliğinin herhangi bir döneminde de bu polikliniğe başvurarak konu hakkında anestezi doktorlarımızdan ayrıntılı bilgi alabilirler.
Kliniğimizde ağrısız doğum için iki farklı teknik uygulanmaktadır. Bunlar sadece epidural teknik ya da spinal ve epidural tekniğin birlikte uygulandığı kombine tekniktir.

İşlem 3 aşamada gerçekleşir.

1.Aşama: Anne yan yatar veya oturur pozisyondayken anestezi doktoru hastanın sırtında uygulama yapacağı bölgeyi belirler. Bu bölge mikrop öldürücü denen antiseptik bir sıvı ile silinerek steril bir örtü ile örtülür.

2. Aşama: Cilt ve cilt altı çok ince bir iğne ile uyuşturulur. Bu epidural iğnenin girilmesi ve ilerletilmesi sırasında hastada oluşacak ağrı hissini azaltılması içindir.

3. Aşama: Tercih edilen tekniğe göre işlem gerçekleştirilir. Epidural alana epidural iğne yardımı ile bir kateter yerleştirilir. İşlem sırasında gebenin hareket etmemesi iğnenin yanlış yerlere gitmemesi için çok önemlidir. Eğer işlem sırasında hastanın kasılması meydana geldiyse işlem durdurulur ve kasılma geçtikten sonra işleme devam edilir. Kateter çok yumuşak bir maddeden yapılmıştır, çok incedir, herhangi bir ağrı ya da acıya neden olmaz. Kateterin hareket sırasında kaymaması için kateterin dışarıda kalan kısmı bantlarla sırta sabitlenir. İhtiyaç duyuldukça bu kateterden anestezi doktorunun kendisi belli aralıklara lokal anestezik ilacı uygulayabilir veya önceden programlanmış otomatik pompalarla sürekli ayarlanan dozlarda ilaç verilebilir. Ayrıca gebe ihtiyaç hissettiğinde bu pompaya bağlı bir düğmeye basarak kendine ek doz lokal anestezik ilaç uygulayabilir. Kullanılan lokal anestezik ilaçların dozu ağrıyı kesmeye yeterken annenin motor fonksiyonlarını yani hareket etmesini engellemez. Lokal anestezik ilaçlar uygulandıktan sonra hastanın tansiyonunun düşmemesi için bir süre sol tarafına yatması istenir.
Lokal anestezik ilaç uygulandıktan sonra 5 ila 15 dk içinde gebenin ağrısı azalmaya başlar ve kasılmalarını karnında sadece bir sertleşme tarzında hisseder. Doğuma kadar ilacın etkisi azalıp hasta ağrı duymaya başladığında kateterden ek doz lokal anestezik uyglanır. Bu süreçte herhangi bir nedenle sezaryene karar verilmişse ameliyat sırasında bu taktığımız kateterden başka bir işleme gerek kalmadan lokal anestezik ilacın dozu arttırılarak sezaryen operasyonu gerçekleştirilebilir. Diğer bir avantajı doğum kesisi (epizyotomi) açılan durumlarda epizyotominin açılması ve tamiri esnasında duyulan ağrıyı azaltmada da etkilidir. İhtiyaç kalmadığında kateter çekilir. Kateterin çekilme işlemi ağrısızdır.

Ağrısız Doğum Kimlere Uygulanmaz ?

Gebe eğer istemiyorsa bu işlem uygulanmaz. Ayrıca annede bir enfeksiyon varsa, işlem yapılacak bölgede yani sırt bölgesinde enfeksiyon varsa, kanama ve pıhtılaşma bozukluğu varsa veya kan sulandırıcı herhangi bir ilaç kullanıyorsa, kafa içi basıncı artışı (beyin tümörü gibi) varsa uygulanması sakıncalıdır.

Ağrısız Doğumun Yan Etki ve Riskleri Var Mıdır ?

Bu konuda tecrübeli ve uzman hekimler tarafından yapıldığında yan etki ve riskleri son derece nadirdir.

• Epidural yöntemle bazen meydan gelebilen bir yan eki anne kan basıncındaki düşmedir. Ağrısız doğum için ilaç uygulandıktan sonra ihtiyaç duyulduğu sıklıkta kan basıncı ölçüldüğü için ve gerektiğinde düzeltici önlemler alındığı için önemli bir endişe kaynağı değildir.
• Hamilelikte alınan aşırı kilolardan ve ödemden dolayı teknik olarak epidural uygulaması zor olabilir.
• Kullanılan ilaçlara bağlı bazen kaşıntı, bulantı ve kusma meydana gelebilir ama kendiliğinden veya basit bir ilaç yardımıyla geçer.
• Çok nadiren idrar yapamama şikâyeti olabilir buda kendiliğinden veya uygun müdahalelerle geçer.
• Baş ağrısı; uzman ellerde yapıldığında %1’den azdır. İşlem sırasında hareket edildiğinde daha sık görülür.  Çeşitli ilaçlar, bol sıvı alınması ve yatak istirahati ile geçer.
• Tüm kurallara uyularak yapılan ağrısız doğumun anneye hiçbir zararı yoktur. Yani annenin sakat kalabileceği iddiası doğu değildir.
• Eğer daha önce hastanın bel bölgesinde bir problem yoksa epidural anestezi ağrı yapmaz. Hamileliğe bağlı vücudun ağırlık merkezi öne kaydığı için doğum sonrası her 3 kadından birinde bel ağrıları olabilir. Yani bel ağrısının nedeni epidural anestezi değildir.

Ağrısız Doğumda Kullanılan İlaçların Bebek Üzerinde Etkisi Var Mıdır ?

Genellikle etkili epidural analjezi için 2 tip ilaç kullanılır: lokal anestezikler ve opioidler. Epidural veya spinal aralığa verilen lokal anestezik ilaçlar annenin dolaşımı yoluyla bebeğe ulaşabilir. Bebeğe ulaşan miktar, bebeğin kalp hızı veya doğum sonrası genel uyanıklığa etki etmeyecek kadar azdır. İlaçlar plasentadan geçip bebeğe ulaşsalar bile kısa sürede parçalandıklarından dolayı bebek üzerinde olumsuz bir etki yaratmaz.

Bazan, gebelerin %30’unda epidural lokal anestezik veya opioid uygulamasından 10-15 dk sonra bebek kalp hızında azalma gibi değişiklikler olabilir. Bu durum daha çok ağrının azaltılmasına kadar ki dönemde bireylerin ciddi bir ağrı ve stres yaşamalarına bağlı olabilir.

Ancak bu kalp hızı değişiklikleri geçicidir ve 3-4 dk sürer. Bebeğin kalp hızı devamlı takip edildiği ve önlemler alındığı sürece bu geçici değişiklikler endişelendirmemelidir.

Ağrısı olmayan anne nefes alıp vermeleri düzgün olduğu için bebeğe giden oksijen miktarı da artar. Bebek doğduğunda daha canlı ve hareketli olur.

Son olarak epidural anestezi konforunu yaşayan gebeler sonraki doğumlarında bu yöntemden vazgeçemeyeceklerdir.

HER KADIN KONFORLU BİR DOĞUMU HAK EDER….

Araştırma Hastanesi Anestezi ve Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümleri tarafından hazırlanmıştır.
Yayın Tarihi:20.04.2023
Güncelleme Tarihi:20.04.2023