Hastalar tarafından dengesizlik, sersemlik, göz kararması hafif ya da şiddetli dönme olarak farklı şekillerde ifade edilebilir. Aslında bu bir hastalık değil, bir semptomdur. İnsanda denge; beynin, gözlerden, iç kulaktaki denge merkezlerinden, kas, eklem ve tendonlardan iletilen vücut pozisyonu ile ilgili bilgileri toplayıp işlemesiyle sağlanmaktadır. Bu organlardan herhangi birinin anormal fonksiyonu kişide denge kaybına sebep olabilir. Vertigolar periferik vertigo ve santral vertigo olarak ikiye ayrılmaktadır. Periferik vertigo, iç kulağınızda dengeyi kontrol eden bir sorunun sonucudur. Merkezi vertigo beyninizdeki veya beyin sapınızdaki problemleri ifade eder. Bu nedenle öncelikle denge bozukluğuna neden olan patolojinin kaynağının belirlenmesi önemlidir. Çünkü santral kaynaklı (beyin ve beyin sapı) bir denge bozukluğu çok daha acil ve hayati tehlikesi olan beyin kanaması, anevrizma, tümor gibi hastalıklarla ilişkili olabilir.

Aslında santral kaynaklı baş dönmeleri genellikle dengesizlik, sersemlik gibi daha hafif belirtilerle ortaya çıkarken vertigo daha ziyade kulaktaki dengeyle ilgili sistemlerle ilgili patolojilerde ortaya çıkmaktadır. Vertigo dönme ilizyonu olarak tanımlanmaktadır. Yani kişi dönmediği halde gözleri açıkken çevresinin döndünü gözleri kapalıyken kendisinin döndüğünü hissetmektedir. Kulaktaki denge sistemleri ile ilgili vertigoya işitme kaybı, kulaklarında çınlama, gözlerin odaklanma zorluğu gibi belirtiler eşlik edebilir.

1) Periferik vertigo nedenleri

• Benign paroksismal pozisyonel vertigo (BPPV)

BPPV, periferik vertigo’nun en yaygın şekli olarak kabul edilir. Halk arasında kulak kristallerinin hareket etmesi olarak da bilinmektedir. Hastalar baş ve gövdenin ani hareketi ile başlayıp yaklaşık 1 dakika süren şiddetli baş dönmesi atakları tarifler. Bulantı eşlik edebilir. Hastalar ataklar arasında rahattır. Kuvvet ve his kaybı, yüz felci, bilinç bozukluğu gibi nörolojik bulgular eşlik etmez. Genç ve orta yaş grubunda yaygındır. Yarım daire kanalları adını verdiğimiz denge organımızın içine, iç kulaktan kristallerin kaçması sonucu meydana gelir. Kristallerin belirli manevralarla tekrar yerine oturtulması ile hastanın şikayetleri geriler .

• Meniere hastalığı

Baş dönmelerinin süresi birkaç dakika ile 24 saat arasında değişir. Ataklarla seyreder ve daha sıklıkla 2-3 saat süren ataklar gözlenir. Orta yaş grubu kadınlarda yaygındır. Ataklar halinde baş dönmesi, işitme sorunları, kulakta çınlama ve kulakta dolgunluk hissi ile karakterizedir. Hastalığın temelinde iç kulaktaki endolenf sıvısının fazlalığı ve basınç artışı rol oynar. Başlıca tedavisi hastaya tuzsuz diyet önerilmesi, kafein ve çay tüketiminin kısıtlanması, sigara ve alkol kullanımının kısıtlanmasıdır. Ayrıca atakların sıklığını azaltmak amacıyla ilaç tedavileri düzenlenir. Bu önerilerden fayda görmeyen hastalara orta kulağa ilaç enjeksiyonu uygulanabilir.

Toplumda; baş ağrısı ve baş dönmesinin birlikte izlendiği meniere ve migren hastalığının bir arada olduğu tablo da sık olarak görülür. Bu hastalarda öncelikli tedavi migrene yönelik ilaç tedavisidir.

• Labirentitler

İç kulak iltihabıdır. Ciddi işitme ve denge kayıplarının gözlendiği bir hastalık tablosudur. Ateş ve kulak ağrısı gibi diğer semptomlarla birlikte ortaya çıkabilir.

• Vestibüler nöronit

Bu tip vertigo aniden başlar ve şiddetli bulantı ve kusmaya neden olabilir. Vestibüler nöronit, dengeyi kontrol eden vestibüler sinire yayılan bir enfeksiyonun sonucudur. Bu durum genellikle soğuk algınlığı veya grip gibi viral bir enfeksiyonu takip eder. İlaç tedavisi ile baş dönmesi hafifletilir. İki aya kadar tamamen iyileşirler.

Periferik vertigo Tanısı

Periferik vertigo olup olmadığınızı doktorunuz hastalık hikayenizin sorgulayıp takiben yapacağı fizik muayene ve denge testleri sonucunda koyacaktır. Doktorunuz ayrıca videonistagmografi gibi ileri denge testlerinizi ve işitme testlerinizi isteyebilir. Gerekli gördüğü takdirde diğer vertigo nedenlerini dışlamak için beyninizin ve boynunuzun görüntülemesine yönelik(MRI taraması gibi) tetkiklerinizi de isteyebilir.

Araştırma Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Bölümü tarafından hazırlanmıştır.
Yayın Tarihi:16.06.2023
Güncelleme Tarihi:16.06.2023